Υψέλια, το σπίτι των μελισσών

Τα ὑψέλια, ήταν οι κεραμικές “κυψέλες” που χρησιμοποιούσαν στην αρχαία Ελλάδα από την εποχή του Μινωικού πολιτισμού 3400 π.Χ. (τουλάχιστον).

Τα ὑψέλια τα χρησιμοποιούσαν οι μελισσοκόμοι στη Νάξο μέχρι πριν λίγες δεκαετίες. Το σχήμα τους ήταν κωνικό και το μήκος τους περίπου ένα μέτρο. Τα τοποθετούσαν μέσα σε ειδικά διαμορφωμένους πέτρινους τράφους (πεζούλες – αναβαθμίδες) στους οποίους κατασκεύαζαν θυρίδες (πετροθήκια). Μέσα σε αυτές τις θυρίδες (ή αλλιώς “υψελο-τρύπια”) λοιπόν τοποθετούσαν σε οριζόντια θέση τα ὑψέλια. Με αυτόν τον τρόπο προστάτευαν τα ὑψέλια και τις μέλισσες από δύσκολες καιρικές συνθήκες και εχθρούς. Το μέρος με το πέτρινο αυτό κτίσμα, με τις θυρίδες και τα ὑψέλια το ονόμαζαν “μελισσουργιό”

Στους Μύλους της Νάξου, υπάρχει ένα μέρος τέτοιο, που το λένε ακόμα “μελισσουργιό”, το οποίο, θυμούνται οι παλαιότεροι να λειτουργεί σαν μία μεγάλη μελισσοκομική μονάδα, με πολλά ὑψέλια και μέλισσες, μέχρι τη δεκαετία 70′ περίπου. Σε πολλά σημεία στη Νάξο, υπάρχουν ακόμα πολλά τέτοια αξιοθαύμαστα κτίσματα με δεκάδες, ακόμα και με εκατοντάδες θυρίδες, απομεινάρια υψελίων και του παρελθόντος… κρυμμένα και ξεχασμένα.

Η μελισσοκομία είναι ένα κατεξοχήν παραδοσιακό επάγγελμα στην Ελλάδα, που ξεκινάει από την αρχαιότητα και φτάνει ως το σήμερα…
Οι ντόπιοι μελισσοκόμοι είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι τόσο με τη φύση, όσο και με την ελληνική μελισσοκομική ιστορία.

Εξ ου λοιπόν και το όνομα… ὑψέλια. Οι πήλινες κυψέλες, που για αμέτρητα χρόνια χρησιμοποιούσαν οι Ναξιώτες μελισσοκόμοι… ὑψέλια, το σπίτι των μελισσών.